Neml Sûresi, 61. Ayet

[Kur’ân-ı Kerîm]

اَمَّنْ جَعَلَ الْاَرْضَ قَرَاراً وَجَعَلَ خِلَالَـهَٓا اَنْهَاراً وَجَعَلَ لَهَا رَوَاسِيَ وَجَعَلَ بَيْنَ الْبَحْرَيْنِ حَاجِزاًۜ ءَاِلٰهٌ مَعَ اللّٰهِۜ بَلْ اَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَۜ

[Türkçe Transkript]

Emmen ce’ale-l-arda karâran vece’ale ḣilâlehâ enhâran vece’ale lehâ ravâsiye vece’ale beyne-lbahrayni hâcizâ(en)(k) e-ilâhun me’a(A)llâh(i)(c) bel ekśeruhum lâ ya’lemûn(e)

[Mâtürîdî]

“Peki, yeryüzünü yerleşmeye elverişli kılan, vadilerinden nehirler akıtan, yerde sarsılmaz dağlar yaratan, iki deniz arasına engel koyan kim? Allah’tan başka bir tanrı mı? Doğrusu onların çoğu gerçeği bilmiyorlar.”

---

Peki, yeryüzünü yerleşmeye elverişli kılan, öyle ki üzerinde yerleşiyorlar, orada yaşıyorlar ve geceliyorlar. Vadilerinden türlü faydalar elde ettikleri ve su içme ihtiyaçlarını gördükleri nehirler akıtan, üzerindekileri savurmasın diye yerde sarsılmaz dağlar yaratan, iki deniz arasına engel koyan kim? Bazıları şöyle demişlerdir: Pers denizi ile Rum denizi arasına Arap yarımadasını (Cezîretü’l-Arab) bir engel olarak koyan. Adaya “Cezîre” denilmesinin sebebi üzerindeki suyun çekilip (cezr) karanın açığa çıkmasıdır. Bazıları da maksadın Şam denizi ile Irak denizi olduğunu söylemiştir. Bazıları da iki deniz arasına engel koymadan maksadın tatlı su ile tuzlu su arasına lütfü ile bir engel koymasıdır demişlerdir. Bunun sonucu iki farklı su İlâhî lütuf sayesinde birbirine karışmazlar. Allah kulları üzerindeki nimetlerini ve lütfunu hatırlatıyor ve onları bu sayılan nimetlerden hiçbirine mâlik olmayan putları, ibadette ve ulûhiyette kendisine nasıl ortak koştuklarını ve o nimetlere karşı yerine getirmeleri gereken şükrü nimetin sahibinden başkasına yaptıklarını ifade ederek uyarıyor.

Allah’tan başka bir tanrı mı? Yani Allah ile birlikte başka tanrı yoktur. Doğrusu onların çoğu bilmiyorlar. Çoğunun bilmemesi şu anlamda olabilir: Yani onlar sanki hiçbir şey bilmiyorlarmış gibi bildiklerinden yararlanma yoluna gitmiyorlar. Çünkü bildiğinden yararlanmayan kimse cahil gibi olmaktadır. Allah, bildiklerinden yararlanmadıkları için onların ilmini yok saydığı gibi duyma, görme, konuşma ve akletme yetilerini de, onlarla gereken istifadeyi yapmadıkları için yok saymıştır. Her ne kadar bu organ ve yetiler kendilerinde mevcut olsa da kullanmadıkları için onları, bunlardan yoksun olmakla nitelemiştir. Buna göre gereği ile amel edip yararlanmadıkları için onların cahil sayılması söz konusu olabilmiştir. İkincisi: Doğrusu onların çoğu bilmiyorlar, çünkü onlar sözü edilen hususlar üzerinde durup düşünme külfetine girmiyorlar. Ya da onların arasında bir engel olduğunu bilmiyorlar. En doğrusunu Allah bilir.