Lokman Sûresi, 21. Ayet

[Kur’ân-ı Kerîm]

وَاِذَا ق۪يلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَٓا اَنْزَلَ اللّٰهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا وَجَدْنَا عَلَيْهِ اٰبَٓاءَنَاۜ اَوَلَوْ كَانَ الشَّيْطَانُ يَدْعُوهُمْ اِلٰى عَذَابِ السَّع۪يرِ

[Türkçe Transkript]

Ve-iżâ kîle lehumu-ttebi’û mâ enzela(A)llâhu kâlû bel nettebi’u mâ vecednâ ‘aleyhi âbâenâ(c) eve lev kâne-şşeytânu yed’ûhum ilâ ‘ażâbi-ssa’îr(i)

[Mâtürîdî]

“Onlara, ‘Allah’ın indirdiğine uyun’ denildiğinde, ‘Hayır, biz atalarımızdan gördüğümüze uyarız’ dediler. Peki ama ya şeytan onları alevli ateşin azabına çağırıyorsa!”

---

Onlara, ‘Allah’ın indirdiğine uyun’ denildiğinde, ‘Hayır, biz atalarımızdan gördüğümüze uyarız’ dediler. Peki ama ya şeytan onları alevli ateşin azabına çağırıyorsa! Cenâb-ı Hak başka bir âyette meâlen şöyle buyurmuştur: “Ya atalarının aklı bir şeye ermemiş, doğru yolu bulamamışlarsa”. O, bir diğer âyette de meâlen şöyle buyurmuştur: “Biz atalarımızı bir inanç üzerinde bulduk ve biz onların izlerinden gitmekteyiz. Peygamber, ‘Size, atalarınızı üzerinde bulduğunuz yoldan daha doğrusunu getirsem de mi?’ diye sordu”. O, sanki resûlüne onlara şöyle demesini emrediyor: Sizler, şeytanın atalarınızı alevli ateşin azabına çağırdığı ve onların cehennem ehli oldukları ortaya çıktığı halde onlara uymakta ve onları taklit etmektesiniz. Yine sizler, benim benimsediğim ve size getirip davet ettiğim din atalarınızı üzerinde bulduğunuz yoldan daha doğrudur. Veya atalarınızın hiçbir konuda akıllarını kullanmadıkları ve doğru yolda olmadıkları ortaya çıkmış olsa da sizler onlara uymaktasınız. Tâ ki onlar “evet, senin bildirdiğin gibi olsalar da biz onlara uyarız” derlerse onların atalarına uymakta inatçılıkları ve büyüklenmeleri ortaya çıkar. Zira gerçek açıkça ortaya çıktığı halde onlar gerçeğe uymamış, bilakis arzularına uymuşlardır. Böylece onların “Allah da bize bunu emretti” sözlerinde yalancı oldukları ortaya çıkar. Veya atalarının da kendilerinin bulundukları yol üzere olduklarına dair sözlerinde yalancı oldukları ortaya çıkar. Aksine onların ataları arasında kendilerinin şu an bulundukları halin aksi bir durumda olanlar da vardır. Eğer derlerse ki: Senin belirttiğin durumda iseler biz onlara uymayız. Bu durumda gerçek ortaya çıkmış olur ve kesin delillerle onlar açısından sabit olmuş olur. Bunda fetret ehlinin dini ve şer’î kuralları terketmeleri sebebiyle sorumlu tutulacağına ve azap edileceğine dair delil vardır. Çünkü Cenâb-ı Hakk’ın cehennemlik olduklarını bildirdiği kimseler, Hz. îsâ (a.s.) ile Hz. Muhammed (s.a.) arasındaki dönemde yaşayan fetret ehliydiler. Müfessirler şöyle demektedir: Peki ama ya şeytan onları çağırıyorsa! Yani, evet kesinlikle şeytan onları alevli ateşin azabına çağırmaktadır.