Ankebût Sûresi, 22. Ayet

[Kur’ân-ı Kerîm]

وَمَٓا اَنْتُمْ بِمُعْجِز۪ينَ فِي الْاَرْضِ وَلَا فِي السَّمَٓاءِۘ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللّٰهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَص۪يرٍ۟

[Türkçe Transkript]

Vemâ entum bimu’cizîne fî-l-ardi velâ fî-ssemâ-/(i)(s) vemâ lekum min dûni(A)llâhi min veliyyin velâ nasîr(in)

[Mâtürîdî]

Ne yeryüzünde ne de gökte Allah'ı çaresiz bırakabilirsiniz. Allah'ın dışında bir himayeciniz ve yardımcınız da yoktur."

---

Ne yeryüzünde ne de gökte Allah’ı çaresiz bırakabilirsiniz. Yani siz yeryüzünde de olsanız, gökyüzünde de olsanız Allah’ı aciz bırakamazsınız. Bu İlâhî beyan şu anlama da gelebilir: Yani ey yerde yaşayanlar, siz yeryüzünde Allah’ı aciz bırakamazsınız; ey gökyüzünde yaşayanlar sizler de gökyüzünde Allah’ı aciz bırakamazsınız.

Mûtezile’nin benimsediği görüşün zahirine göre onlar Allah’ı aciz bırakmaktadırlar. Çünkü onlar şöyle demektedir: Allah seçkin ve iyilik sahibi insanların hayatına devam etmelerini diler, sonra da bir kâfir gelerek Allah’ın söz konusu vakte kadar hayatta kalmalarını dilediği ecellerinden önce onları öldürebilir. Yine onlar şöyle demektedirler: Allah, insanların helâl rızık yemelerini ve doğru bir yolla ve nikâhla çocuk sahibi olmalarını dilemiş, fakat insanların bir kısmı rızıklarını haram yoldan aramışlar ve zina etmişlerdir. Allah da onların çocuklarını, yaptıkları zina sonucunda yaratmıştır. Allah ister dilesin ister dilemesin, bu fiilleri yapmaktadır, onların dilediklerinden kurtulmaya güç yetirememektedir. Bundan daha büyük bir acizlik olabilir mi? Bu gibi sözlerdeki aşırılıktan Allah’a sığınırız.

Yeryüzünde Allah’ı çaresiz bırakamazsınız. Onlar -yanı kâfirler- Allahı aciz bırakamayacaklarım ve buna güç yetiremeyeceklerini biliyorlar. Fakat Cenâb-ı Hak böyle bildiriyor. Çünkü onlar, Allahın azabından kurtulan ve kaçan birileriymi gibi davranıyorlar. Bu, şu ilâhı beyanda belirtildiği gibidir: “Âyetlerimizi boşa çıkarmak için çaba harcayanlara”. Onlar Allah’ın âyetlerini boşa çıkarmak için çaba harcamaya güç yetiremediklerini biliyorlar. Fakat onlar Allah’ın âyetlerini red ve inkâr etmek için bunları boşa çıkarmaya çaba harcayanlar gibi davranıyorlar. Yoksa onlar bu konuda yeterli olan ve buna boyun eğen birinin çaba göstermesi gibi davranamazlar. İlk durum da böyledir.

Allah’ın dışında bir himayeciniz ve yardımcınız da yoktur. Yani Allah’ın dışında ummuş olduğunuz herhangi bir yardım ve şefaat yoktur. Yani sizin için böyle bir durum yoktur. Çünkü onlar putların Allah katında kendilerine şefaatçi olacakları ve kendilerini Allah’a yaklaştıracakları umuduyla bunlara tapıyorlardı. Şu İlâhî beyanlarda bu husus belirtilmiştir: “Onlar kendilerine bir itibar ve güç vesilesi olsun diye Allah’tan başka tanrılar edindiler. Hayır, hayır”; “bunlar Allah katında bizim aracılarımızdır”; “sadece bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye onlara tapıyoruz”. Bunlar gibi birçok âyette bu durum bildirilmiştir. Cenâb-ı Hak şöyle buyurmaktadır: Bu putlara tapmakla umduğunuz yardım ve himaye gerçekleşmeyecektir.