Şuarâ Sûresi, 96. Ayet

[Kur’ân-ı Kerîm]

قَالُوا وَهُمْ ف۪يهَا يَخْتَصِمُونَۙ

[Türkçe Transkript]

Kâlû vehum fîhâ yaḣtasimûn(e)

[Mâtürîdî]

96. “Orada onlar birbirleriyle çekişerek şöyle derler:”

97-98. “Vallahi, biz sizi âlemlerin Rabb’i ile eşit tutarken gerçekten apaçık bir sapıklık içindeymişiz.”

---

Orada onlar birbirleriyle çekişerek şöyle derler. Onların cehennemde birbirleriyle çekiştiklerini bildirmiş, ne için tartıştıklarını ise bildirmemiştir. Onların çekişmelerinin sebebinin şu beyanlarda belirtilen hususlar olması mümkündür: “Horlananlar büyüklük taslayanlara şöyle derler: ‘Siz olmasaydınız, hiç kuşkusuz biz iman ederdik’...” Ve devam eden âyetler. Başka bir âyette: ‘Ey Rabbimiz!’ diyecekler, ‘Bizi bu duruma sürükleyenlerin ateşte çekecekleri azabı bir kat daha arttır!’; ‘“Ey Rabbimiz! Bizi işte bunlar saptırdılar! Onun için onlara ateşten bir kat daha azap ver!’ diyecekler”. Ve benzeri beyanlarda yer alan tâbi olan ve tâbi olunanlar arasında geçen tartışmalar gibi. Bazıları şöyle demişlerdir: Onların çekişmeleri âyetin hemen devamında belirtilen husustur; Vallahi, biz sizi âlemlerin Rabb’i ile eşit tutarken gerçekten apaçık bir sapıklık içindeymişiz. Onların tartışmaları işte bu husustur.

Vallahi, biz sizi âlemlerin Rabb’i ile eşit tutarken gerçekten apaçık bir sapıklık içindeymişiz. Şöyle ki, onların bu sözü tapmış oldukları putlara yönelik ise o takdirde onları “Tanrı”lar olarak görmeleri ve ibadeti onlara yapmaları suretiyle onları âlemlerin Rabb’ine eşit tutmuş olmalarını kastetmiş olurlar. Eğer şeytanlara yönelik ise o takdirde eşit tutma, onun emrine uymak ve kendilerine yönelik çağrısına olumlu cevap vermek şeklinde olur. Yoksa kâfirlerden hiçbiri şeytana doğrudan tapma ve onu Tanrı olarak görme durumunda olmaz. Ancak sözünü ettiğimiz gibi emrine tâbi olma şeklinde ona uyma olur. İbn Mesûd’un mushafında “iz nüsevvîküm bi-Rabbi’l-âlemîn iz künnâ nüşriküküm bi-Rabbi’l-âlemîn” (إِذْ نُسَوِّيكُمْ بِرَبِّ الْعَالَمِينَ إِذْ كُنَّا نُشْرِكُكُمْ بِرَبِّ الْعَالَمِينَ) şeklindedir. Yani Biz sizi âlemlerin Rabb’i ile eşit tutarken biz sizi âlemlerin Rabb’ine ortak koşarken. Bazıları şöyle demişlerdir; “Biz âlemlerin Rabb’ine itaat ettiğimiz gibi size itaat ederken...” Bazıları da şöyle bir yorum yapmıştır: “Sizi âlemlerin Rabb’ine denk tutarken”. Bunların hepsi birbirine yakındır.